Mag-ingat sa Monkeypox: Alamin ang Katotohanan at Protektahan ang Iyong Pamilya

Ano ang Monkeypox?

Ang Monkeypox ay isang viral infection na nagdudulot ng lagnat, rashes o pantal, at iba pang sintomas tulad ng pananakit ng katawan at panghihina. Ang virus na ito ay kabilang sa pamilyang orthopoxvirus, kung saan kabilang rin ang smallpox—isang mas matinding uri ng viral infection na na-eradicate na sa buong mundo.

Bagamat mas mild kumpara sa smallpox, ang Monkeypox ay seryosong sakit na dapat bantayan, lalo na’t maaari itong kumalat mula sa isang tao patungo sa iba sa pamamagitan ng malapitang pisikal na kontak, lalo na sa balat na may pantal o sugat, kontaminadong gamit tulad ng kumot at tuwalya, at droplets mula sa pag-ubo o pagbahing.

Paano Kumakalat ang Monkeypox?

Ang Monkey pox ay hindi kasing dali ng COVID-19 sa pagkalat, ngunit may mga partikular na sitwasyon kung saan mas mataas ang panganib:

• Direktang kontak sa balat o sugat ng taong may Monkeypox.
  
• Paggamit ng personal na gamit ng may sakit, gaya ng damit, kumot, tuwalya, o mga kagamitan sa banyo.
  
• Paglanghap ng droplets mula sa pag-ubo, pagbahing, o pakikipag-usap sa taong may sintomas lalo na kung matagal at malapitan ang kontak.
  
• Sexual contact o intimate contact ay isa rin sa mga napapansing paraan ng pagkalat, ayon sa mga bagong pag-aaral.
  

Pagkain ng karne mula sa hayop na maaaring carrier ng virus, kung hindi ito maayos na naluto.

Mga Sintomas ng Monkeypox

Ang incubation period ng Monkey pox ay karaniwang 5 hanggang 21 araw, at ang mga sintomas ay maaaring tumagal ng 2 hanggang 4 na linggo. Narito ang mga sintomas na dapat bantayan:

• Lagnat – Isa sa mga unang senyales.
  
• Sakit ng ulo at pananakit ng katawan – Maaaring sabayan ng muscle aches at back pain.
  
• Panghihina o fatigue – Pakiramdam ng matinding pagod.
  
• Namamagang kulani (lymph nodes) – Isang sintomas na hindi karaniwan sa ibang viral illnesses.
  
• Pantal o Rashes – Nagsisimula bilang flat red spots na nagiging paltos o sugat. Madalas lumilitaw sa mukha, palad, talampakan, at iba pang bahagi ng katawan.
  

Ang rashes ang pinaka-iconic at delikadong bahagi ng Monkeypox dahil dito nagmumula ang virus sa pagkalat sa iba.

Mga Dapat Gawin Upang Makaiwas sa Monkeypox

1. Iwasan ang malapitang kontak sa taong may pantal o sugat.

Ang direktang kontak sa balat o sugat ng taong may Monkeypox ang pangunahing paraan ng pagkalat. Kung may kakilala kang may sintomas, umiwas muna sa pisikal na interaksyon.

2. Huwag gumamit ng personal na gamit ng iba.

Lalo na ang mga kumot, damit, tuwalya, at utensil na maaaring kontaminado. Ang virus ay maaaring mabuhay sa mga gamit na ito ng ilang araw.

3. Ugaliing maghugas ng kamay.

Gamitin ang malinis na tubig at sabon, at kung wala nito, alcohol-based hand sanitizer. Ang simpleng paghuhugas ng kamay ay isa sa pinakamabisang proteksyon sa anumang uri ng virus.

4. Magsuot ng face mask kung may sintomas ang kausap.

Bagamat hindi pangunahing airborne ang Monkey pox, maaari pa rin itong kumalat sa pamamagitan ng respiratory droplets, kaya mas mainam ang may proteksyon.

5. Panatilihin ang kalinisan ng kapaligiran.

Linisang mabuti ang mga kagamitan at espasyo lalo na kung may kasamang may sakit sa bahay.

6. Magpatingin agad sa doktor kung may sintomas.

Huwag balewalain ang anumang palatandaan ng sakit. Maagang gamutan ay susi upang hindi na ito kumalat pa.

Monkeypox sa Pilipinas: Ano na ang Kalagayan?

Sa kasalukuyan, may ilang naiulat na kaso ng Monkeypox sa iba’t ibang bahagi ng bansa, partikular sa mga urban areas kung saan mataas ang interaksyon ng mga tao. Ayon sa Department of Health (DOH), mas pinaiting ang surveillance at contact tracing upang maiwasan ang pagkalat.

Ang mga lokal na pamahalaan ay hinihikayat ding magpatupad ng informational campaigns at community awareness upang malaman ng publiko kung paano maiiwasan ang sakit na ito.

Sa panahon ng pandemya, mas naging aware ang publiko sa hygiene at sanitation. Gamitin natin ito upang hadlangan ang panibagong banta na ito.

Monkeypox vs. COVID-19: Magkaiba ba Sila?

Aspeto	Monkeypox	COVID-19
Sanhi	Orthopoxvirus	Coronavirus (SARS-CoV-2)
Paraan ng Pagkalat	Skin contact, kontaminadong gamit, droplets	Airborne, droplets, surface
Sintomas	Lagnat, pantal, pananakit ng katawan	Lagnat, ubo, sipon, hirap huminga
Panahon ng Paglala	2–4 linggo	1–2 linggo
Bakuna	Meron, pero limitado	Meron, at widely available

Bagamat parehong viral infection, magkaiba sila ng uri, paraan ng pagkalat, at epekto. Hindi dapat ituring na pareho ang Monkey pox at COVID-19, ngunit dapat pa ring pantay ang antas ng pag-iingat.

May Lunas ba ang Monkeypox?

Sa ngayon, walang partikular na gamot para sa Monkey pox, ngunit ang mga sintomas ay maaaring gamutin upang mapagaan ang pakiramdam ng pasyente. Kabilang sa mga hakbang sa paggamot ay:

• Pag-inom ng gamot para sa lagnat at sakit ng katawan
  
• Pahinga at sapat na likido
  
• Isolation upang hindi na makahawa
  

Mayroong ilang antiviral drugs gaya ng tecovirimat, ngunit hindi ito widely available at hindi pa ginagamit sa lahat ng kaso. Ang mga taong may mataas na panganib—gaya ng immunocompromised individuals—ang maaaring i-rekomenda para dito.

May Bakuna ba para sa Monkeypox?

May mga bakunang ginagamit para sa smallpox na napatunayang may proteksyon rin laban sa Monkeypox. Isa na rito ang JYNNEOS (kilala rin bilang Imvamune o Imvanex). Sa ibang bansa, ginagamit ito bilang pre-exposure prophylaxis para sa mga high-risk individuals.Sa Pilipinas, wala pang widespread na rollout ng Monkey pox vaccine, ngunit patuloy ang pag-aaral ng DOH kung kinakailangan itong ipatupad sa mga piling lugar o sektor.

Mga Dapat Tandaan

1. Hindi ito sakit ng iisang grupo lamang. Lahat ay maaaring mahawa ng Monkeypox.
   
2. Panatilihin ang personal hygiene. Iwasan ang paggamit ng gamit ng iba at ugaliing maghugas ng kamay.
   
3. Maging mapagmatyag. Agad na magpakonsulta kung may sintomas.
   
4. Iwasan ang diskriminasyon. Ang sakit ay hindi dahilan para husgahan ang isang tao.
   

Magtulungan. Ang kaligtasan ng isa ay kaligtasan ng lahat.

Konklusyon

Ang Monkey pox ay isa sa mga emerging viral infections na kailangang pagtuunan ng pansin ng publiko. Bagamat hindi kasing bilis kumalat ng COVID-19, ito ay may seryosong epekto sa kalusugan at komunidad kung hindi maagapan.Sa pamamagitan ng tamang impormasyon, mabisang pag-iingat, at maagang pagkilos, maaari nating maiwasan ang pagkalat ng sakit. Huwag hayaang matakot—kumilos tayo gamit ang kaalaman.

Frequently Asked Questions (FAQs) tungkol sa Monkeypox

You May Also Visit:

• Tatlong Pilipino sa Tuktok ng Mount Everest
• Freddie Aguilar: Honoring the Life, Legacy, and Music of an OPM Legend
• True Ka Jan FB Page